Er zijn verschillende manieren om een houtkant te beheren. De beste manier om een haag te beheren hangt af van een aantal factoren:
- het doel van de haag: erosie voorkomen, houtsnippers produceren voor energie en/of de biodiversiteit ondersteunen
- de soortensamenstelling van de haag
- plaatselijke beperkingen, zoals bermverordeningen, subsidieregelingen of andere wetgeving
Hagen zijn levend en het beheer van de haag zal over een periode van tientallen jaren moeten evolueren om deze in goede conditie te houden.
Deze praktische gids over het beheer van houtkanten (Nederlands) bevat veel informatie.
Herstel van bestaande haagkanten
Hagen gaan op natuurlijke wijze in conditie achteruit als ze niet goed worden beheerd of gedurende lange perioden op dezelfde manier worden beheerd. Op deze manier kan je niet het maximale nut voor het landbouwbedrijf uit de haag halen. Het is vaak sneller en gemakkelijker om de heggen te herstellen dan ze te verwijderen en opnieuw te beginnen.
Het eerste wat u moet doen is de hagen op uw bedrijf in kaart brengen om inzicht te krijgen in de conditie en de oorzaak van het probleem. Er zijn een aantal technieken beschikbaar om dit te doen. Een tool die je hierbij kan helpen is Hedgelink UK. Deze is eenvoudig in gebruik en bevat management aanbevelingen voor het herstel van de haag:
Jaarlijkse snoei
Jaarlijks snoeien kan een haag met een zeer dichte structuur creëren. Indien je met behulp van de haag afspoeling door erosie wil voorkomen, kan je overwegen om deze jaarlijks te snoeien.
Bij het jaarlijks snoeien is het belangrijk om niet elk jaar dezelfde grootte en vorm te snoeien, anders zal de structuur verslechteren, vooral aan de onderkant van de haag, waardoor het voorkomen van afspoeling door erosie zal verminderen.
Het is van essentieel belang dat de juiste soorten worden aangeplant, aangezien sommige soorten niet goed reageren op jaarlijks snoeien. Veel soorten bloeien en dragen pas vruchten in het tweede jaar, waardoor de natuur aanzienlijk minder baat heeft bij deze jaarlijkse snoei.
Snoeien in cycli van twee of drie jaar
Het is mogelijk om een haag te veel te snoeien en te beheren. Het is aangetoond dat bij snoei in een twee- of bij voorkeur driejaarlijkse cyclus de structuur van een haag aanzienlijk verbetert.
Overzicht van de cyclus van haagkantenbeheer (Engels)
Verhoog het snoeiniveau geleidelijk telkens met ongeveer 10 cm om een dichte haagstructuur te behouden. Door de haag groot te laten worden, neemt de productiviteitswinst voor het bedrijf toe.
Gebleken is dat deze aanpak ook de natuur ten goede komt. Als de hagen om de drie jaar worden gesnoeid en ongeveer 10 cm hoger en breder zijn dan de vorige keer, is gebleken dat de meidoorn, sleedoorn en bramenstruik 2 tot 3 keer meer bloemen en bessen opleveren voor de overwinterende fauna.
Hakhout
Het in hakhout zetten is de bosbouwtechniek waarbij bomen herhaaldelijk aan de stam worden geveld en opnieuw kunnen opschieten, om zo een duurzame aanvoer van hout of houtsnippers te garanderen. Deze praktijk heeft een aantal voordelen ten opzichte van herbeplanting, aangezien de gevelde bomen al een wortelstelsel hebben ontwikkeld, waardoor de hergroei sneller gaat en minder gevoelig is voor snoeien en beschaduwing.
Aanbevolen wordt om hakhouthagen om de 5 à 10 jaar te snoeien. Het is het beste om korte stukken van de haag te knippen, zodat een haag van 100 m in een aantal jaren wordt geknipt. Op die manier worden habitats voor nuttige insecten in stand gehouden en wordt de impact op het landschap beperkt.
De techniek van hakhout kan ook worden gebruikt om heggen te herstellen die hun structuur verliezen door een gebrek aan beheer. Indien een haag is gekapt om de structuur van de haag te herstellen, is het belangrijk dat de haag gedurende de eerste vijf jaar van de hergroei jaarlijks wordt gesnoeid.
Dode houtkanten
Het 'leggen van een haag' of het creëren van een 'dode' houtkant is een traditionele beheerstechniek in het Verenigd Koninkrijk. Er zijn vele manieren om een heg te leggen en er zijn karakteristieke stijlen en technieken in elke regio van het Verenigd Koninkrijk. Alle stijlen hebben echter dezelfde voordelen. Hagen worden gelegd om de dichtheid van de haag te verbeteren, om gaten in de haag op te vullen en om nieuwe groei in een oude haag te stimuleren.
Om een dode houtkant te creëren, wordt de stam van elke plant bijna volledig doorgeknipt. Na het knippen worden de planten allemaal in dezelfde richting gelegd en op hun plaats gehouden door houten palen. De staken worden dan meestal samengebonden om ze op hun plaats te houden.
Het leggen van heggen is een traditionele ambacht die veel vakkennis vereist. Door de meeste grondbeheerders wordt hiervoor een beroep gedaan op gespecialiseerde vaklui.
Het leggen van hagen: een ambacht van het platteland (The countryside charity, Engels)
